Zakres działań gimnastyki korekcyjnej opracowany w oparciu o informacje o stanie zdrowia dziecka oraz ze względu na wady postawy obejmuje następujące ćwiczenia:
Główny zakres działań korekcyjnych
Korekcja wad postawy przy zastosowaniu odpowiednich ćwiczeń polega na:
Wyrabianiu u uczniów nawyku utrzymywania prawidłowej pozycji ciała podczas wykonywania wszystkich czynności w życiu codziennym – zarówno statycznych jak i dynamicznych.
Wyrabianiu odruchu prawidłowego ustawiania stóp w pozycji siedzącej oraz podczas poruszania się.
Wyrabianiu nawyku prawidłowej postawy ciała podczas chodu.
Kształtowaniu pozytywnego nastawienia ucznia do aktywności na zajęciach gimnastyki korekcyjno – kompensacyjnej oraz do świadomego w nich uczestnictwa.
Ćwiczenia gimnastyki korekcyjnej to przede wszystkim :
Nauka przyjmowania prawidłowej postawy:
w pozycjach niskich, średnich, wysokich,
podczas chodu, w ćwiczeniach na równoważni i ścieżce korekcyjnej,
w grach i zabawach ruchowych.
Nauka prawidłowego oddychania:
podczas ćwiczeń,
torem brzusznym, piersiowym i mieszanym,
z oporem i bez oporu.
Zwiększenie ruchomości w stawach oraz eliminowanie przykurczów podczas ćwiczeń:
wolnych,
ze współćwiczącym,
z przyborem: woreczki, piłki, laski korekcyjne itd.,
na przyrządach: ławeczki, drążki, atlas.
Wzmacnianie osłabionych mięśni posturalnych podczas ćwiczeń:
wolnych,
ze współćwiczącym,
z przyborem: woreczki, piłki, laski korekcyjne itd.,
na przyrządach: ławeczki, drążki, atlas.
Wzmacnianie mięśni antygrawitacyjnych przy zastosowaniu dodatkowego obciążenia osiowego.
Doskonalenie poznanych ćwiczeń oraz utrwalanie nawyku prawidłowej postawy:
w obwodzie stacyjnym,
w grach i zabawach ruchowych,
w różnych warunkach zbliżonych do dnia codziennego.
Szczegółowe zadania korekcyjne dla określonej wady postawy
Plecy okrągłe:
Charakterystyka wady:
pogłębienie kifozy piersiowej;
wysunięcie głowy do przodu;
wysunięcie barków do przodu;
rozsunięcie i odstawienie łopatek od klatki piersiowej;
zmniejszenie fizjologicznego przodopochylenia miednicy;
przykurczone mięśnie kulszowo – goleniowe.
Postępowanie korekcyjne:
Likwidacja dystonii mięśniowej.
Nauka przyjmowania pozycji skoordynowanej.
Utrwalanie nawyku prawidłowej postawy.
Odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego.
Rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych:
mięśni piersiowych – (wielkich i małych),
mięśni brzucha,
mięśni zębatych przednich.
Wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych:
mięśni prostownika grzbietu odcinka piersiowego,
mięśni karku,
mięśni ściągających łopatki,
mięśni pośladkowych,
mięśni kulszowo – goleniowych .
Hiperkorekcja nadmiernej kifozy piersiowej.
Hiperkorekcja nadmiernej lordozy lędźwiowej.
Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Zalecane ćwiczenia: ćwiczenia rozluźniające obręcz barkową, mięśni głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa, mięśni grzbietu, mięśni pośladkowych i nóg, mięśni brzucha; ponadto zwis oraz ćwiczenia równoważne i oddechowe. Ćwiczenia utrwalające nawyk prawidłowej postawy.
Przeciwwskazania: wszystkie pozycje i ćwiczenia, które zaokrąglają plecy i uwypuklają odcinek piersiowy kręgosłupa: stanie na głowie, stanie na rękach, podpory przodem o ramionach wyprostowanych, krążenia ramion w przód, siady skrzyżne, klęczne z wyciągniętymi ramionami w przód, jazda na rowerze z niską kierownicą
Plecy wklęsłe:
Charakterystyka wady:
silne zaznaczenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa(pogłębiona lordoza lędźwiowa);
wypięty brzuch;
uwypuklenie pośladków;
zwiększenie przodopochylenia miednicy.
Postępowanie korekcyjne:
Likwidacja dystonii mięśniowej.
Nauka przyjmowania pozycji skoordynowanej.
Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy.
Odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego.
Wzmocnienie mięśni osłabionych:
mięśni brzucha – (prostego i skośnego),
mięśnia półścięgniastego, półbłoniastego, dwugłowego uda,
mięśni pośladkowych,
kulszowo – goleniowych,
mięśni ściągających łopatki.
Rozciąganie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych:
mięśni prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego,
mięśni czworobocznych lędźwi,
mięśnia prostego uda,
mięśnia biodrowo – lędźwiowego,
mięśnia czworobocznego grzbietu /część dolna/.
Hiperkorekcja nadmiernej lordozy lędźwiowej.
Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Zalecane ćwiczenia: ćwiczenia nóg, ramion, mięśni grzbietu z elementami elongacji i antygrawitacji, mięśni pośladkowych i kulszowo – goleniowych, zwisy i podpory, ćwiczenia równoważne i oddechowe.
Przeciwwskazania: unikanie pozycji wyjściowych zwiększających lordozę lędźwiową takich jak: klęk prosty, siad na piętach, stanie w tym stanie na palcach, leżenie przodem z podparciem na łokciach, kołyska w leżeniu przodem, mostek, gimnastyka artystyczna.
3.Plecy wklęsło- wypukłe:
Charakterystyka wady:
zwiększenie lordozy lędźwiowej;
pogłębienie kifozy piersiowej;
wysunięcie barków do przodu,
odstawanie łopatek;
wystający brzuch;
zwiększenie przedpochylenia miednicy;
uwypuklenie pośladków.
Postępowanie korekcyjne:
Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej.
Utrwalenie nawyku prawidłowej postaw.
Likwidacja dystonii mięśniowej.
Odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego.
Zwiększenie ruchomości w stawach poszczególnych odcinków kręgosłupa.
Rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych:
w odcinku szyjnym – mięśnia prostownika grzbietu,
w odcinku piersiowym – mięśnia piersiowego większego i mniejszego, zębatego przedniego,
w odcinku lędźwiowym – mięsień czworoboczny lędźwi, biodrowo–lędźwiowego, prostownika grzbietu,
łydki, smukłego i prostego uda, przywodziciela wielkiego.
Wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych:
w odcinku piersiowym – mięśni prostownika grzbietu, równoległobocznego czworobocznego, najszerszego grzbietu,
w odcinku lędźwiowym – mięśni brzucha, pośladkowych,
półścięgnistego, półbłoniastego, dwugłowego uda.
8. Zabawy i gry ruchowe z elementami ćwiczeń korekcyjnych – jak przy plecach okrągłych i wklęsłych.
Zalecane ćwiczenia: pozycje wyjściowe wskazane – pozycje leżące, siad skrzyżny, zwisy, dużo ćwiczeń elongacyjnych i antygrawitacyjnych.
Przeciwwskazania: wykonywanie ćwiczeń kifotyzujących i lordozujących oraz ćwiczeń w klęku podpartym.
4.Plecy płaskie:
Charakterystyka wady:
zmniejszony kąt przodopochylenia miednicy;
zmniejszona kifoza piersiowa;
zmniejszona lordoza lędźwiowa.
Postępowanie korekcyjne:
Zwiększenie ruchomości stawów kręgosłupa, szczególnie zgięcia w odcinku Th.
Nauka przyjmowania postawy skorygowanej.
Wykształcenie fizjologicznej kifozy, lordozy i fizjologicznego przodopochylenia miednicy.
Wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych:
mięśnia prostownika grzbietu w części C i L,
mięśnia piersiowego /wielkich i małych/,
mięśnia zębatego przedniego,
mięśnia czworobocznego lędźwi,
mięśnia biodrowo – lędźwiowego,
mięśnia prostego uda,mięśnia smukłego, przywodziciela wielkiego, łydki.
Rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych:
mięśnia prostownika grzbietu w odcinku Th,
mięśni pośladkowych,
mięśni brzucha,
mięśnia półścięgnistego, półbłoniastego, dwugłowego uda.
mięśnia równoległobocznego, czworobocznego grzbietu w części środkowej i dolnej.
Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Zalecane ćwiczenia: pozycje wyjściowe – stanie, w leżeniu tyłem ramiona skrzyżowane na klatce piersiowej, w leżeniu nogi wyprostowane, przewroty.
Przeciwwskazania: skoki, siady, zwisy, ćwiczenia elongacyjnye i antygrawitacyjne.
5.Klatka piersiowa kurza
Charakterystyka wady:
zniekształcenie mostka;
uwypuklenie klatki piersiowej do przodu na kształt dzioba łodzi;
utrata wygiętego kształtu żeber skutkująca wklęsłością poniżej sutków.
Rozróżnia się dwie postacie klatki piersiowej kurzej:
z trzonem mostka odchylonym prawidłowo lub nieco do tyłu;
z trzonem mostka wysuniętym do przodu (sterczący wyrostek mieczykowaty).
Postępowanie korekcyjne:
Zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i jej rozmachu.
Zwiększenie siły mięśni oddechowych.
Kształtowanie przeponowego toru oddechowego / z akcentem na fazę wydechu /.
Ćwiczenia wzmacniające mięśnie obręczy kończyny górnej i brzucha.
Doskonalenie statyki ciała.
Utrwalenie prawidłowej postawy ciała.
Ćwiczenia ogólnorozwojowe – podnoszące wydolność fizyczna oraz sprawność ogólną.
Zalecane ćwiczenia: ćwiczenia o charakterze wytrzymałościowym, rozwijające sprawność narządów wewnętrznych, duża intensywność ćwiczeń, skoki, biegi rzuty, czworakowanie, gry i zabawy ruchowe, tory przeszkód.
6.Klatka piersiowa lejkowata
Charakterystyka wady:
lejkowate zapadnięcie dolnej części mostka i przylegających żeber;
zmiany o charakterze symetrycznym i asymetrycznym;
barki wysunięte w przód;
spłaszczenie klatki piersiowej;
słaby rozwój fizyczny.
Postępowanie korekcyjne:
Ćwiczenia ogólnorozwojowe – oddziaływujące na cały narząd ruchu zwiększające ruchomość w stawach i siłę mięśniową.
Ćwiczenia oddechowe – zwiększające pojemność i ruchomość klatki piersiowej.
Kształtowanie piersiowego toru oddechowego /z akcentem na fazę wdechu /.
Redresja mięśni piersiowych i powięzi piersiowej /zniesienie barku filiżankowatego/.
Wzmocnienie mięśni obręczy kończyny górnej, grzbietu i brzucha.
Ćwiczenia rozprężające klatkę piersiową.
Utrwalenie prawidłowej postawy ciała.
Zalecane ćwiczenia: duża intensywność ćwiczeń – skoki, biegi, przeskoki, rzuty, czworakowanie, gry i zabawy ruchowe, tory przeszkód.
7.Skolioza i postawy skoliotyczne
Charakterystyka wady:
łukowate boczne wygięcie lub wygięcia kręgosłupa;
niesymetryczne trójkąty talii;
zniekształcenia klatki piersiowej;
zmiana ustawienia łopatek, barków i miednicy.
Postępowanie korekcyjne:
Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej.
Utrwalenie nawyku prawidłowej postawy.
Odciążenie kręgosłupa od ucisku osiowego.
Elongacja kręgosłupa / czynna i bierna, w różnych niskich i wysokich /.
Ćwiczenia dla przeciwdziałania utraty fleksyjności kręgosłupa / usztywnianiu się kręgosłupa w części Th 7 – Th 12/.
Wzmacnianie mięśni osłabionych i rozciągniętych:
mięśni brzucha,
mięśni prostownika grzbietu odcinka piersiowego,
mięsni pośladkowych,
mięsni ściągających łopatki,
mięśni karku,
mięśni obręczy barkowej .
Ćwiczenia dla pokonania przykurczów:
redresja abduktorów biodra,
redresja mięśnia prostego uda i wszystkich zginaczy biodra,
redresja tkanek po stronie wklęsłej skoliozy lędźwiowej i piersiowej.
Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Ćwiczenia oddechowe.
Zwiększenie aktywności ruchowej.
Zalecane ćwiczenia: ogólnorozwojowe, elongacyjne i antygrawitacyjne, wzmacniające mięśnie posturalne, ćwiczenia Klappa, ćwiczenia relaksacyjne, rozluźniające, streching, pływanie.
Przeciwwskazania: długotrwałe siedzenie, marsze, dłuższe wysiłki pozycji stojącej, intensywne zajęcia z podnoszeniem ciężarów, skoki, przewroty, mostki, stanie na rękach i głowie.
8.Płaskostopie
Charakterystyka wady:
Obniżenie łuków wysklepiających stopy
Postępowanie korekcyjne:
Wyrobienie nawyku prawidłowego stawiania stóp w chodzie i biegu.
Wyrobienie nawyku poprawnego trzymania się w staniu i siedzeniu.
Ćwiczenia analityczne – wzmacniające poszczególne grupy mięśniowe:
mięśnie strzałkowe, piszczelowy tylni, długie i krótkie zginacze palców i palucha w odciążeniu .
Ćwiczenia syntetyczne – aktywizujące wszystkie mięśnie stopy i podudzia.
Ćwiczenia chwytne – aktywizujące głównie zginacze podeszwowe stóp.
Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Zalecane ćwiczenia: chodzenie i bieganie po różnych podłożach, kąpiele w ciepłej wodzie, pływanie, narciarstwo, gimnastyka artystyczna.
Przeciwwskazania: długie stanie, dźwiganie dużych ciężarów, skoki, zeskoki na twarde podłoże, duże rozkroki w pozycji stojącej, jazda na łyżwach i gra w piłkę nożną.
9.Koślawość kolan i stóp
Charakterystyka wady:
oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz;
kostki wewnętrzne są oddalone od siebie ponad 5 cm.
Postępowanie korekcyjne:
Odciążenie stawów kolanowych.
Zmniejszenie wagi ciała w przypadku otyłości.
Wyrobienie nawyku i odruchu prawidłowego ustawienia obciążenia nóg i stóp w chodzie i biegu.
Nauka poprawnego stania.
Ograniczenie minimum pozycji rozkrocznych /siadu płotkarskiego, siadu klęcznego ze stopami i podudziami na zewnątrz /.
Wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych:
mięśnie półścięgniste, półbłoniastego,
mięśnia krawieckiego,
mięśnia smukłego,
głowy przyśrodkowej czworogłowego uda,
mięśnia strzałkowego /zwłaszcza długiego /,
mięśnia piszczelowego tylnego,
zginaczy palców i palucha.
7. Rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych:
mięśnia dwugłowego uda, głowy bocznej i pasma biodrowo – piszczelowego.
8. Utrzymanie pełnej sprawności ruchowej stawu kolanowego oraz wszystkich
stawów stopy.
9. Przeciwdziałanie płaskostopiu.
10. Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Zalecane ćwiczenia: pływanie, jazda na rowerze, siad skrzyżny.
Przeciwwskazania: zbyt długa pozycja stojąca i rozkroczna, siad plotkarski, klęczny zwłaszcza ze stopami na zewnątrz.
10.Szpotawość kolan
Charakterystyka wady:
pomiędzy kolanami dziecka stojącego ze złączonymi kostkami wewnętrznymi pozostaje szeroki odstęp powyżej 4-5 cm;
zniekształceniu może towarzyszyć pałąkowate wygięcie na zewnątrz obrębie goleni.
Postępowanie korekcyjne:
Odciążenie kończyn dolnych.
Zmniejszenie wagi ciała w przypadku otyłości .
Ograniczenie do minimum przebywania w pozycji stojącej, długotrwałego chodu, siadu skrzyżnego.
Wzmocnienie mięśni osłabionych i rozciągniętych:
mięsień dwugłowy uda,
napinacz powięzi szerokiej,
więzadło poboczne strzałkowe.
5. Rozciągnięcie mięśni nadmiernie napiętych i przykurczonych:
mięsień półścięgnisty,
mięsień półbłoniasty,
więzadło poboczne piszczelowe.
6. Utrzymanie pełnej sprawności ruchowej stawu kolanowego oraz wszystkich stawów stopy.
7. Nauka zabaw i gier z elementami ćwiczeń korekcyjnych.
Zalecane ćwiczenia: siad płotkarski, siad klęczny.
Przeciwwskazania: siad skrzyżny.
Wszystkie rodzaje ćwiczeń dostosowane są do indywidualnych predyspozycji zdrowotnych dziecka oraz dobrane ze względu na wadę postawy i rodzaj niepełnosprawności.